Szwajcaria    5-7 czerwca 2013   

 

Cel wyjazdu

pogłębienie  wiedzy na temat  instalacji solarnych ich użytkowania oraz innych technologii  wykorzystujących  odnawialne źródła energii, służących ochronie środowiska

 

Jesteśmy niezmiernie wdzięczni  Szwajcarsko Polskiemu Programowi Współpracy za zaproszenie, pokrycie kosztów i  zorganizowanie  wizyty  studyjnej, dzięki której  mieliśmy możliwość zdobycia nowych doświadczeń, które będą pomocą w realizacji naszego projektu i zaowocują  w przyszłości. 

  

 

1. HSR SPF  Rapperswil- Insytytut  testujący  kolektory słoneczne    www.solarenergy.ch  

Instytut jako jeden  z nielicznych  w Europie  posiada  uprawnienia  do testowania kolektorów  słonecznych na zgodność  z normą EN 12975 – 1   Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy – Kolektory słoneczne.  Norma obejmuje badania dotyczące min

•  trwałości i niezawodności kolektorów słonecznych
• temperatury stagnacji kolektorów
  
• charakterystyki cieplnej  kolektorów 

czyli najistotniejszych   parametrów świadczących o jakości produkowanych  kolektorów.  Informacje na temat  przedstawili Pan Andreas Bohren  oraz pracownicy  Instytutu.  W trakcie  wykładu  przedstawiono także zagadnienia  związane z nadawaniem  znaku SOLAR KEYMARK który gwarantuje  zachowanie wysokiej jakości kolektorów słonecznych przez cały okres ich produkcji

    

 Uczestnicy mogli:  

• zapoznać się z budową oraz materiałami służącymi do produkcji  kolektorów słonecznych płaskich i próżniowych , pomp solarnych, elementów instalacji  solarnych  mając do dyspozycji ich modele
•  uczestniczyć w przygotowaniu i przeprowadzeniu  testu na gradobicie  w trakcie którego  przy pomocy  specjalnego działa  wystrzeliwano kule o średnicy 3 cm w stronę kolektora (kolektor producenta polskiego) Kolektor przeszedł próbę  pomyślnie
•  zobaczyć  stanowiska do testowania  kolektorów słonecznych wyposażone w obrotnice, pyrmetry, nawiewy
• nowe typy kolektorów słonecznych np. do ogrzewania wody basenowej, o nowej strukturze pokrycia oraz kolektory skupiające
•   kolektory  słoneczne które nie przeszły badania na zgodność z normą
• ogniwa fotowoltaiczne , układy hybrydowe łączące funkcje kolektora słonecznego do przygotowania cwu   i ogniwa fotowoltaicznego

Wnioski:

•  Wizyta  instytucie  utwierdziła nas w przekonaniu że ujecie w SIWZ   wymogu posiadania  badań na zgodność  z normą  i konieczność posiadania  znaku SOLAR KEYMARK  daje  gwarancje zakupu towaru   o wysokiej jakości
• Kolektory słoneczne  które nie przechodzą badań  są inwestycją krótkoterminową  skazaną na nie powodzenie
• Zmiany w konstrukcji systemów  solarnych są procesem ciągłym i zależnym od zastosowania kolektorów słonecznych

 

 

 

2. Fabryka kolektorów słonecznych  SOLTOP –  Elgg    www.soltop.ch 

Fabryka SOLTOP to wiodący producent systemów solarnych w Szwajcarii posiadający wieloletnie doświadczenie w produkcji i montażu  instalacji.

 Uczestnicy mogli :  

•  zapoznać  się  z produktami SOLTOP
• budową zestawów solarnych  w tym zbiorników 
• obejrzeć proces produkcji  kolektorów słonecznych  w tym formowania absorbera i jego spawania, uszczelniania, magazynowania,  rozwiązania  dotyczące budowy kolektorów słonecznych wpływające szybsze osuwanie się śniegu z kolektora poprzez wyeliminowanie uszczelki z dolnej części
• bezciśnieniowy  system wykonania instalacji solarnej  bez zastosowania  naczyń przeponowych
•  nową konstrukcją zbiornika solarnego umożliwiającą podgrzewanie  energią solarną pierwsze mniejszego zbiornika później pozostałej objętości  co sprawdza się w okresie niskiego nasłonecznienia
• zintegrowany system sterowania z zbiornikiem

 Wnioski

• systemy solarne  mogą być wykonane także w systemie  bezciśnieniowym bez użycia  naczyń przeponowych
• proste modyfikacje konstrukcji kolektorów słonecznych wpływają na ich funkcjonalność
• doświadczenie i dokładność wykonywanych robót wpływają  na jakość  wytwarzanych elementów

 

 

 

 

 3. Instalacja solarna  120 m²  - Zurich HÖNGG

 

Instalacja służąca do przygotowania cwu dla  budynku wielorodzinnego. System budownictwa wielorodzinnego  w Szwajcarii oparty jest przede wszystkim o mieszkania  wynajmowane  tak więc  inwestowanie  w instalacje solarne opłacalne jest jedynie przez spółdzielnie mieszkaniowe. System montażu kolektorów słonecznych Szwajcarii   oparty jest  o montaż kolektorów w poziomie odmiennie jak ma to miejsce w Polsce z uwagi na wielkość pokrywy śniegowej. Ponadto   sposób  montażu  regulowany jest także  przez władze poszczególnych Kantonów (np.  kolektory słoneczne nie mogą być montowane  w sposób inny jak równoległy do fasady budynku, obok siebie nie może być montowanych więcej niż 2 kolektory rozdzielone okienkami w dachu ). W niektórych  z Kantonów  nie ma obostrzeń dotyczących sposobu montażu. Instalacja glikolowa  wykonana została z  stali nierdzewnej  zamiast miedzi celem obniżenia kosztów inwestycji. Według opinii użytkownika materiał  ten choć tańszy nie ustępuje  właściwościom  miedzi.

Uczestnicy mogli :

• zaobserwować sposób  wykonania instalacji solarnej na dachu oraz sposobu wykonania izolacji przewodów   i zbiorników
•  zobaczyć jak wykonywane są tzw. zielone  dachy tj. dachy pokryte warstwą 20 cm kamienia i roślinności,

Wnioski :

•  podobnie jak w Polsce prowadząc montaż kolektorów słonecznych  musimy brać pod uwagę wytyczne  organów które niestety niekiedy powodują straty w uzysku energii solarnej kosztem estetyki ich wykonania
• system wynajmu mieszkań zachęca do wprowadzania  rozwiązań  opartych  o  źródła energii odnawialnej jedynie  właścicieli budynków a nie ich lokatorów
• zielone dachy to poprawa estetyki i zwiększenie obszarów  zielonych w terenach zurbanizowanych

 

 

4. Ośrodek wystawienniczy  Umwelt – Arena  - Spreintenbach  www.umweltarena.ch

 

Na terenie  ośrodka skupiono  rozwiązania wpływające na poprawę jakości środowiska oraz obniżenie kosztów związanych  z eksploatacją obiektów. Budynek Umwelt- Areny to przykład budownictwa energooszczędnego :

• ocieplony około 40 cm warstwą izolacji
• wykorzystujący energię geotermalną
• wykorzystujący i magazynujący wodę deszczową wykorzystywaną między innymi w toaletach
• wyposażony w instalacje do produkcji biogazu  z odpadków z stołówki
• posiadający instalację solarną do podgrzania ciepłej wody
• pokryty  ponad 5000 m² ogniw fotowoltaicznych które wytwarzają prąd dla ośrodka, a jej nadmiar sprzedawany jest do sieci

 

Uczestnicy mogli :

• zaobserwować  i poczuć jak wygląda  rozkład temperatury i kosztów utrzymania budownictwa    w zależności od zastosowanej technologii budynek standardowy, budynek energooszczędny , budynek pasywny. Budownictwo standardowe powodowało mniejsze koszty inwestycji ale duże koszty eksploatacji. Wraz z wzrostem standardu wykonania (lepsze materiały ociepleniowe, grubsza warstwa ocieplenia, lepszy współczynnik izolacyjności ścian i okien  rosły koszty inwestycji jednak spadały koszty eksploatacji aby w przypadku budownictwa pasywnego osiągnąć wartość 0 CHF. Na uwagę zasługuję sposób przedstawienia typów budownictwa w oparciu o trzy oddzielne pokoje na które wpływ miała taka sama temp.  – 5 ^oC.  W każdym z pokoi mogliśmy zobaczyć przekroje ścian  i zmierzyć temperaturę panującą wewnątrz. Wewnątrz pomieszczenia  budynku pasywnego umieszczono urządzenia AGD w klasie energetycznej A , A+, A++. Przedstawiono możliwości rekuperacji ciepła, odzysku np. poprzez ułożenie wężownicy pod brodzikiem.
• zobaczyć    system połączony do hodowli ryb i warzyw przeznaczony do wykorzystania na dachach budynków wielorodzinnych. Woda   krąży  w obiegu zamkniętym przenosząc związki pochodzące z hodowli ryb do poletka na którym uprawiane są warzywa.
• zobaczyć  zieloną ścianę  żyrandole wykonane  z butelek PET
• zobaczyć modele samochodów hybrydowych i elektrycznych choć należy żałować że nie mogliśmy poczuć ciszy  panującej wewnątrz pojazdu elektrycznego np. OPEL AMPERA podczas jazdy , oczywiście  każdy z samochodów wyposażony był  w opony klasy energetycznej A wpływające na ograniczenie oporów toczenia a tym samym zużycie paliwa . Samochody wyposażone  w różne sposoby uzupełniania  energii  w tym także z zwykłego gniazda 230 V.
• porównać  jak lepkość oleju 0w 40 , 5 W 40 , 10W 40  samochodowego wpływa na jego płynięcie
• zaobserwować jak działają małe turbiny wiatrowe w zależności od ich konstrukcji
•  zobaczyć ogniwa fotowoltaiczne  , ogniwa fotowoltaiczne połączone z funkcją podgrzewania wody, ogniwa fotowoltaiczne przytwierdzone do balustrady balkonowej w taki sposób że dopiero po dokładniejszym  przyjrzeniu  się balustradzie widzimy że zamontowano tam ogniwa,  różne typy ogrzewania  gazowego, olejowego, na drewno typu pelet

 

Wnioski :

•  tak zwana sztuka użytkowa ma szerokie zastosowaniu w  wykorzystaniu odpadów
• inwestowanie w ocieplenie budynku przynosi korzyści w dłuższym okresie czasu , budownictwo pasywne czy plus energetyczne  to budownictwo przyszłości
•  z istniejących  budynków nie stworzymy budynków pasywnych jednak ich docieplenie i wymiana stolarki okiennej  przyniesie wymierne korzyści  tym bardziej że ceny nośników energii przynajmniej w Polsce stale rosną i będą rosnąć . Wnioski te wykorzystujemy także w prowadzonym obecnie programie termomodernizacji 10 obiektów powiatowych
• obecne budownictwo to ogromne pole do prowadzenia prac związanych z odzyskiem ciepła które bezpowrotnie jest tracone a mogłoby być wykorzystane wpływając na ograniczenie kosztów eksploatacji budynku i emisji zanieczyszczeń
• pozostaje mieć nadzieje że w przyszłości ceny nośników  energii takich jak olej, energii elektrycznej  będą dla Polaków bardziej dostępne. W Szwajcarii  olej opałowy jest tańszy niż w Polsce choć zarobki Polaków są kilka razy niższe niż Szwajcarów
• Fotowoltaika to przyszłość ale jedynie w tym przypadku gdy tak jak Szwajcarii zapewniono  przyjazną dla obywatela możliwość zbycia  nadmiaru energii elektrycznej do sieci.

 

 

5.  19 instalacji solarnych dla budownictwa wielorodzinnego – Zurich  -  www.solarline.ch

 

 W obrębie osiedla mieszkaniowego zlokalizowano instalacje solarne służące do przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Uczestnicy mogli zauważyć że :

•  wszystkie kolektory zamontowano w połaci dachowej, z uwagi na panujące  tam przepisy lokalne  kolektory montowane parami przedzielone są okienkami dachowymi.
• orientacja kolektorów słonecznych nie zawsze jest zwrócona na  południe ale także na zachód.
• montowane kolektory słoneczne posiadają stosunkowo dużą  powierzchnie  około 2,51 m²  montowane w pionie
• doskonale wykonano  izolacje przewodów  
• ciekawie rozwiązano sposób  odprowadzania wody  która mogła by wypłynąć po zadziałaniu zaworu bezpieczeństwa
• przewody na części glikolowej  za zaworem bezpieczeństwa wykonano z metalu z  uwagi na mogące powstać tam temperatury

               

Wnioski:

• nie zawsze możemy osiągnąć maksymalne uzyski z instalacji gdyż pozostają jeszcze do stosowania przepisy miejscowe
• odprowadzanie  wody za zaworem bezpieczeństwa powinno być sprowadzone do systemu kanalizacji
• należy zbadać czy materiał stosowany do wykonania przewodów za zaworem bezpieczeństwa na części glikolowej  przejmie  ewentualny napływ gorącego czynnika bez uszkodzenia przewodu

 

 

 6. Instalacja solarna – Ośrodek Sportu i rekreacji – Greifensee

 

 Instalacja wykonana  w oparciu o kolektory SOLTOP pracująca w układzie bez ciśnieniowym  bez zastosowania  naczyń przeponowych. Naczynie  zrzutowe na płyn solarny umieszczone na dachu. Instalacja zaprojektowana pierwotnie  do ogrzewania ciepłej wody użytkowej, obecnie rozbudowana   o funkcje podgrzewania wody w basenie otwartym.

Uczestnicy mogli

• zaobserwować  tym razem duża instalację solarną działającą w systemie bezciśnieniowym
• prześledzić zapotrzebowanie  ośrodka na energię
• przekonać się że niezmiernie  ważnym aspektem instalacji solarnej jest zapewnienie stałego rozbioru  ciepła ,

Wnioski

•  instalacja przewymiarowana będzie działać nieprawidłowo
• baseny  to bardzo dobry magazyn energii odbieranej z instalacji solarnej (duża ilość wody podgrzewana jest do około 24 ⁰C a  nie jak w przypadku  ciepłej wody użytkowej  do temperatury 50 -70⁰C)

 

 

 

7.  15 instalacji solarnych ciepłej wody użytkowej  i 6 instalacji fotowoltaicznych – Mönchaltdorf

 

Wizyta w domu w zabudowie szeregowej  osoby której pasją życiową jest energia odnawialna.  Instalacje wykonane w oparciu o komponenty firmy SOLTOP . Użytkownik przedstawił   sposób rozliczania się z odbiorcą energii który  wydaje się bardzo prosty i przejrzysty tzn. wszystka energia wyprodukowana z ogniw fotowoltaicznych sprzedawana jest do sieci. Właściciel pobiera energie z sieci a rozliczenie następują na podstawie różnicy w ilości prądu wyprodukowanego i pobranego  

Uczestnicy mogli

• zobaczyć instalacje do przygotowania ciepłej wody użytkowej  o powierzchni kolektorów około  7,5 m²
• obejrzeć  instalację fotowoltaiczną  o pow. około 25 m² wytwarzającą  energię  elektryczną na potrzeby  gospodarstwa domowego, jej nadmiar sprzedawany jest do sieci  oraz instalacje fotowoltaiczną wytwarzającą prąd na potrzeby własne gospodarstwa domowego o powierzchni znacznie mniejszej około 10 m²
• prześledzić wielkość uzysków energii z instalacji które powstały na podstawie  obserwacji i notatek Właściciela

Wnioski

• produkcja energii z ogniw fotowoltaicznych  wymaga wprowadzenia prostego  systemu  odbioru wytworzonej energii
• warunki klimatyczne Polski (umiarkowane temperatury) sprzyjają  wykorzystaniu fotowoltaiki, zbyt wysoka temperatura nie jest odpowiednia dla pracy tego typu urządzeń

 

 

 

8. System solarny  – Dom Spokojnej Starości – Rämismühle Zell

 

Prywatna placówka  zamieszkiwana przez około 80 osób. Instalacja solarna o pow. 125 m². Instalacja firmy SOLTOP  montowana w połaci dachowej.

Uczestnicy mogli:

• zaobserwować  prace i budowę układu solarnego
•  prześledzić zakres czynności  wykonywanych przez obsługę podczas przeglądów instalacji

 Wnioski 

• montaż instalacji  solarnych ma sens tylko  w tych obiektach w których zapewniony jest stały rozbiór wody
• instalacje solarne choć bezobsługowe wymagają  okresowych przegladów

 

 

 Na zakończenie wizyty odbyło się jej podsumowanie wizyty przez  Pana Leo  Engeler, który przez cały okres wizyty towarzyszył nam odpowiadając na niezliczoną ilość pytań wyjaśniając dogłębnie tajniki instalacji solarnych. 

 Uczestnicy warsztatów mieli możliwość dyskusji i wymiany spostrzeżeń  na temat odwiedzonych miejsc oraz pokazanych przykładów wykorzystujących w szczególności energię słoneczną. 

 

Przygotował : Paweł  Dyrcz

Fotografie: Marek Mrugacz, Maria Karcz